نگاهی به «جهاد جهانی» (9 تا 16 مارس 2016)


رئوسرخدادهای هفته

  • آتش بسی که در فاصله شب بیست و ششم به بیست و هفتم فوریه 2016 در بخش هایی از سوریه میان ارتش وفادار به بشار اسد و گروههای شبه نظامی وابسته به معارضین میانه روی سوری برقرار شده، برای سومین هفته خود، ضمن حفظ مولفه های پیشین کماکان ادامه یافته است. این مولفه ها از جمله شامل کاهش ابعاد درگیری های مسلحانه و جنگ های میدانی، و کاهش حملات هوایی جنگنده بمب افکن های روسی در سوریه علیه قرارگاههای متعلق به گروههای معارضین است و همزمان نیز حملات نیروهای گروه ائتلاف به رهبری آمریکا علیه مقرها و هدف های متعلق به داعش (یا «خلافت اسلامی») کاهش یافته است. در این میان، مشاهده می شود که حملات هوایی کشورهای ائتلاف به هدف های متعلق به سایر گروههای تروریستی نیز که طبق تفاهم آتش بس، این امر شامل حال آنها نمی شود، محدود شده است.ارتش سوریه حق خود می داند که به جنگ علیه داعش و سایر گروههایی که سازمان ملل نیز آنها را تروریستی می داند، ادامه دهد، و در این راستا، ارتش تحت فرمان دولت بشار اسد موفق شده است ضمن برخوردار شدن از چتر حمایت هوایی جنگنده های روسی، به پیشروی در منطقه باستانی «تدمور» (یا «پالمیرا») ادامه دهد. این پیشروی ها سربازان ارتش اسد را به حومه این شهر رسانده و بنظر می رسد که آنها برای حمله نهایی جهت آزاد کردن «تدمور» از تسلط  یک سال و نیمه داعش بر این منطقه تاریخی، آماده می شوند.
  • با پایان پنجمین سال جنگ های سوریه و در آستانه دور جدید گفت و گوهای صلح سوریه که از دوشنبه 14 مارس در ژنو در سوییس آغاز شد، پرزیدنت ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه به طرزی ناگهانی از آغاز خروج بخشی از نیروهای روسی از سوریه خبر داد. ارتش روسیه از حدود شش ماه با مشارک هوایی در جنگ های سوریه عملاً در راستای حمایت از حکومت بشار اسد و تقویت رژیم دمشق، اقدام کرده بود. اما ولادیمیر پوتین شامگاه 14 مارس خبر داد که خروج بخشی از نیروهای روسیه از بامداد فردا (15 مارس 2016) آغاز خواهد شد (و شواهد بعدی نیز نشان داد که این امر عملی گردید). برای مرکز مطالعاتی ما هنوز روشن نیست که رییس جمهوری روسیه چه اهدافی را از این عقب نشینی دنبال می کند همانگونه که مشخص نیست ابعاد و میزان این عقب نشینی چقدر باشد و آینده عملیاتی که نیروهای روسی احتمالاً در سوریه انجام دهند، نیز در هاله ای از ابهام است.

 

  • ارتش روسیه با آغاز خارج کردن بخشی از نیروها و تجهیزات نظامی و چند جنگنده اش از سوریه، بر «دستآوردهای بزرگ» مداخلات ماههای اخیر خود در سوریه تاکید نهاد. اما بر خلاف تبلیغات روسیه (و نیز سوریه)، واقعیات در صحنه عمل و تحولات میدانی بسیار پیچیده است. روسیه مدعی است که عملیات هوایی این کشور موجب پیشروی های ارتش وفادار به بشار اسد در چند جبهه شده است (از جمله، در جنگ های استان حلب، بخش شرقی استان حمص و نیز در بخش هایی از جنوب سوریه) اما حملات ارتش سوریه از رسیدن به مراحل نهایی و غلبه واقعی بر گروههای مسلح مختلف، فاصله بسیاری دارد و داعش توانسته است هسته اصلی و قرارگاههای مهم خود را حفظ  کند. همچنین گروه جبهه النصره نه تنها تسلط بر قرارگاههای اصلی خود را حفظ  کرده بلکه تهدیدی برای تسلط بر بخش هایی دیگری با هدف خارج کردن کنترل آنها از دست ارتش سوریه به حساب می آید (از جمله نشانه های این امر، تحولات جنگی روزهای اخیر در استان ادلب است).
  • نظر به مسائل بیان شده فوق، ارزیابی مرکز مطالعاتی ما این است که تصمیم روسیه به بیرون بردن نیروهایش از سوریه، برای ارتش این کشور مخاطراتی دارد که کمترین تهدید، می تواند این باشد که میزان پیشروی های ارتش اسد که با حمایت حملات هوایی روسیه بدست آمده بود، متوقف گردد. این عقب نشینی همچنین می تواند اعتماد به نفس و انگیزه داعش، جبهه النصره و سایر گروههای جنگی معارض و تروریستی را برای تشدید جنگ ها در برابر ارتش بشار اسد دوباره افزایش دهد. در پایان پنجمین سال جنگ های داخلی سوریه که این هفته پشت سر نهاده شد، این نبردها هنوز تا فیصله یافتن نهایی، فاصله ای طولانی دارد و هیچ بعید نیست که این چرخ بار دیگر به زیان حکومت بشار اسد بچرخد و اوضاع دوباره واژگون شده و رو به وخامت بگذارد- همانگونه که در موارد پیشین که ظاهراً دست بشار اسد بالا بود ارتش او نتوانست کنترل اوضاع را حفظ  کند.